ທະວັດໄຊ ໄຊຍະກຸມມານ, ອາຍຸພຽງ 35 ປີ, ແຕ່ລາວໃສ່ໝວກຂອງການເຮັດວຽກຫຼາຍບົດບາດ. ລາວບໍ່ໄດ້ເປັນ ພຽງແຕ່ ພະນັກງານນຳທ່ຽວດີເດັ່ນທີ່ໄດ້ສ້າງຄວາມປະທັບໃຈໃຫ້ແກ່ນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ມາຢ້ຽມຊົມຄວາມສວຍສົດງົດງາມຂອງ ສປປ ລາວ, ແຕ່ຍັງເປັນເຈົ້າຂອງທຸລະກິດນຳອີກ.
ແຕ່ບົດບາດທີ່ເຮັດໃຫ້ລາວພາກພູມໃຈຫຼາຍທີ່ສຸດຄື: ການເຮັດໜ້າທີ່ເປັນກະບອກ ສຽງໃຫ້ແກ່ກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມ ຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ (LGBTQIA+) ໃນ ສປປ ລາວ. ໃນຖານະເປັນຜູ້ປະສານງານຂອງອົງກອນ ພູມໃຈທີ່ເປັນເຮົາ ໃນ ສປປ ລາວ, ເຊິ່ງເປັນອົງກອນ ໂຄສະນາສົ່ງເສີມຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ອົງກອນທຳອິດ ໃນ ສປປ ລາວ, ລາວ ເຮັດວຽກສົ່ງເສີມຄວາມສະເໝີພາບ ແລະ ຄວາມເທົ່າທຽມຂອງທຸກຄົນ.
ພວກເຮົາເຮັດວຽກ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າໃຈຄວາມໝາຍທີ່ແທ້ຈິງຂອງຄວາມເທົ່າທຽມ, ບໍ່ພຽງແຕ່ທາງດ້ານກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເຮັດວຽກຊ່ວຍສັງຄົມ ລວມທັງຢູ່ໃນໂຮງຮຽນ, ຊຸມຊົນ ແລະ ໃນຄອບຄົວ.”
ທະວັດໄຊ ກ່າວເຖິງບົດບາດຂອງອົງກອນນີ້ທີ່ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 2012 ໂດຍການສະໜັບສະໜູນຈາກລັດຖະບານສະຫະລັດ ອາເມລິກາ, ເຊິ່ງມີພາລະບົດບາດໂຄສະນາຕ້ານການຈຳແນກໃນໂຮງຮຽນ, ສົ່ງເສີມຄວາມເທົ່າທຽມ ໃນສະຖານທີ່ເຮັດວຽກ ແລະ ປັບປຸງການເຂົ້າເຖິງ ການບໍລິການດ້ານສາທາລະນະສຸກສຳລັບທຸກຄົນ ໂດຍສະເພາະສຳລັບ ກຸ່ມຄົນທີ່ມີ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ແລະ ອັດຕະລັກທາງເພດ, ລວມທັງຊາວໜຸ່ມຊົນເຜົ່າທີ່ຮັກເພດດຽວກັນ.
ສຳລັບ ທະວັດໄຊ, ເພື່ອສະເຫຼີມສະຫຼອງຄວາມຄືບໜ້າໃນການບັນລຸສິດທິຂອງ ກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ໃນປະເທດ ເນື່ອງໃນໂອກາດ ວັນສາກົນຕ້ານການລັງກຽດຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ (International Day Against Homophobia, Biphobia, Interphobia and Transphobia) ໃນວັນທີ 17 ພຶດສະພາ ທີ່ຜ່ານມານີ້ ແມ່ນວັນທີ່ມີຄວາມໝາຍເລິກເຊິ່ງ. “ມັນແມ່ນການຮັບຮູ້ທີ່ຊົງພະລັງວ່າພວກເຮົາເປັນຄົນທີ່ມີຄວາມຮັກ ແລະ ດໍາລົງຊີວິດແຕກຕ່າງກັນ,” ກ່າວໂດຍແມ່ຍິງຈາກນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ.
ເຖິງແນວໃດກໍ່ຕາມ ວັນສາກົນດັ່ງກ່າວ ບໍ່ແມ່ນແຕ່ວັນສະຫຼອງຜົນສຳເລັດທີ່ຍາດມາໄດ້ ແຕ່ຍັງເປັນໂອກາດໃຫ້ເຮົາ ຊອກເຫັນ ສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆທີ່ຈະຕ້ອງສືບຕໍ່ແກ້ໄຂໃນອະນາຄົດ, ໃນນັ້ນລວມເຖິງແນວຄວາມຄິດຂອງຄົນໃນສັງຄົມຕໍ່ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ.
ລາວ ກ່າວວ່າ: “ບາງເທື່ອ, ສັງຄົມເບິ່ງພວກເຮົາເປັນພຽງຄົນໃຫ້ຄວາມບັນເທີງ ຫຼື ໂຕຕະຫຼົກ. ແຕ່ພວກເຮົາເປັນຫຼາຍກວ່ານັ້ນ. ພວກເຮົາມີຄວາມຮູ້, ມີຄວາມສາມາດ ແລະ ມີຄວາມເປັນຜູ້ນຳ.”
ເພື່ອຫັນສິ່ງທ້າທາຍໃຫ້ເປັນໂອກາດ, ລາວໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດລຸ້ນໃໝ່ໃຫ້ມີຄວາມໝັ້ນໃຈ, ແຕ່ກໍຕ້ອງມີສະຕິ. ລາວ ກ່າວວ່າ: “ສິ່ງສຳຄັນແມ່ນການກ້າສະແດງອອກເຖິງຄວາມເປັນຕົວຂອງຕົວເອງ, ແຕ່ກໍຕ້ອງຮູ້ຈັກກາລະ ເທສະ. ຄວາມໝັ້ນໃຈຄວນມາພ້ອມກັບສະຕິ. ພວກເຮົາຄວນຖືກເບິ່ງເຫັນບໍ່ພຽງຍ້ອນບຸກຄະລິກຂອງພວກເຮົາ, ແຕ່ຍ້ອນຄຸນຄ່າຂອງພວກເຮົາໃນຖານະບຸກຄົນຜູ້ໜຶ່ງ. ພວກເຮົາສົມຄວນໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບ ບໍ່ແມ່ນຍ້ອນວ່າພວກເຮົາເປັນຄົນທີ່ສົ່ງສຽງດັງ ຫຼື ໂຈ່ງແຈ້ງ, ແຕ່ຍ້ອນວ່າພວກເຮົາເປັນມະນຸດ.”
ສຳລັບ ທະວັດໄຊ, ການພັດທະນາຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງຕົນເອງໃຊ້ເວລາພໍສົມຄວນ. ເຖິງແມ່ນວ່າ ລາວ ຈະມີໄວເດັກທີ່ມີ ຄວາມສຸກກັບເອື້ອຍສອງຄົນ ແລະ ສາມາດສະແດງຕົວຕົນອອກຢ່າງເປັນທຳມະຊາດ ໂດຍບໍ່ຖືກຈຳກັດດ້ວຍບັນ ທັດຖານທາງສັງຄົມ, ແຕ່ກໍ່ໃຊ້ເວລາຫຼາຍປີກວ່າທີ່ລາວຈະຮຽນຮູ້ຄຳສັບ ແລະ ແນວຄວາມຄິດ ເພື່ອອະທິບາຍ ຕົວຕົນຂອງຕົນເອງ. ລາວໄດ້ກ່າວວ່າ: “ຕອນທີ່ຂ້ອຍໄດ້ຍິນຄຳສັບຕ່າງໆເຊັ່ນ: ເກ ແລະ ກະເທີຍ ເປັນຄັ້ງທຳອິດ, ມັນບໍ່ໄດ້ມາຈາກໂຮງຮຽນ, ແຕ່ ແມ່ນມາຈາກການເຮັດວຽກອາສາສະໝັກຂອງຂ້ອຍກັບອົງການຈັດຕັ້ງບໍ່ຫວັງຜົນກຳໄລທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບສຸຂະພາບທາງເພດ ແລະ ສຸຂະພາບຈະເລີນພັນ. ຕອນນັ້ນເປັນຕອນທີ່ຂ້ອຍເລີ່ມເຂົ້າໃຈວ່າ ຄວາມແຕກຕ່າງບໍ່ໄດ້ໝາຍຄວາມວ່າມັນຜິດ.”
ຄວາມຮັບຮູ້ນີ້ເປັນສິ່ງກະຕຸ້ນໃຫ້ລາວ ມີບົດບາດເຄື່ອນໄຫວໃນຫ້ອງຮຽນ ແລະ ຊຸມຊົນ. ໃນຖານະເປັນອາສາສະໝັກມາຕັ້ງແຕ່ຊັ້ນ ມ.5 ຕອນອາຍຸ 15 ປີ, ລາວ ໄດ້ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການແລກປ່ຽນຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບ ສຸຂະພາບທາງເພດ ແລະ ຄວາມຮັບຮູ້ບົດບາດ ຍິງ-ຊາຍ, ລາວ ຮູ້ສຶກພາກພູມໃຈທີ່ເຫັນ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນ ເຊື່ອມໂຍງແຜນງານຕ່າງໆ ເພຶ່ອພັດທະນາເພດສຶກສາຮອບດ້ານ ແລະ ທັກສະຊີວິດ, ໂດຍເນັ້ນໃສ່ສົ່ງເສີມ ຄວາມເທົ່າທຽມ ແລະ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ເຂົ້າໃນຫຼັກສູດການຮຽນການສອນໃນຊັ້ນຕ່າງໆ.
ການເດີນທາງຄັ້ງນີ້ໄດ້ເຕີບໂຕໄປພ້ອມກັບ ພູມໃຈທີ່ເປັນເຮົາ ເພື່ອຮັບປະກັນວ່າ ພົນລະເມືອງທຸກຄົນສາມາດບັນລຸສິດ ທິຂອງຕົນໄດ້, ບໍ່ວ່າຈະເປັນເພດໃດ ແລະ ມີອັດຕະລັກທາງເພດແບບໃດກໍ່ຕາມ. ການຮ່ວມມືລະຫວ່າງ ພູມໃຈທີ່ເປັນເຮົາ ແລະ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນ ແມ່ນພື້ນຖານທີ່ສຳຄັນ ໃນການນຳເອົາສຽງຂອງ ກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດເຂົ້າໃນກົນໄກຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງ ຍິງ-ຊາຍ ແລະ ສິດທິຂອງຊາວໜຸ່ມ, ໂດຍສະເພາະໃນເວລາ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການພັດທະນາເຄື່ອງມື, ອຸປະກອນສື່ສານ, ການສຳຫຼວດ ແລະ ການສະໜັບສະໜູນ ການບໍລິການທີ່ເປັນມິດ ໂດຍປາສະຈາກການຖືກຕຳໜິ ແລະ ການຖືກຈຳແນກ.
ໃນຕົວຢ່າງໜຶ່ງຂອງການບອກເລົ່າ, ທະວັດໄຊ ໄດ້ເລົ່າເຖິງຜູ້ຊາຍເກຄົນໜຶ່ງທີ່ຖືກປະຕິເສດໂອກາດໃນການເຮັດວຽກຊ້ຳແລ້ວຊ້ຳອີກ ພຽງຍ້ອນອັດຕະລັກທາງເພດຂອງລາວ. ແຕ່ຍ້ອນການສະໜັບສະໜູນຈາກທີມງານຂອງ ທະວັດໄຊ, ຜູ້ຊາຍຄົນນັ້ນ ໄດ້ຖືກ ແນະນຳໃຫ້ຮູ້ຈັກອົງການຈັດຕັ້ງແຫ່ງໜຶ່ງທີ່ເຫັນຄວາມສາມາດ ແລະ ຄຸນຄ່າທັກສະຂອງລາວ ເຊິ່ງແຕກຕ່າງຈາກປ້າຍ ທີ່ສັງຄົມຕິດໃສ່ລາວ.
ທະວັດໄຊ ໄດ້ກ່າວວ່າ: “ພວກເຮົາຢາກໃຫ້ຄົນຮູ້ວ່າ ທຸກຢ່າງມີທາງອອກສະເໝີ. ພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ມາ ທີ່ນີ້ເພື່ອສ້າງຄວາມຂັດແຍ່ງ; ພວກເຮົາຢູ່ນີ້ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຄົນດໍາລົງຊີວິດຢ່າງເປີດເຜີຍ ແລະ ມີກຽດສັກສີ.”
ເລື່ອງລາວຕ່າງໆ ທີ່ລາວປະສົບພົບພໍ້ແມ່ນສາມາດເກີດຂຶ້ນໄດ້ໂດຍ ຜ່ານການຮ່ວມມື, ການລົນນະລົງ ແລະ ການສ້າງຄວາມຮັບຮູ້ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ. ປັດຈຸບັນ ພູມໃຈທີ່ເປັນເຮົາ ສາມາດຊ່ວຍກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ຮຽກຮ້ອງສິດທິຂອງເຂົາເຈົ້າໃນຖານະເປັນພົນລະເມືອງທີ່ມີສິດເທົ່າທຽມ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ເກີດຂຶ້ນຍ້ອນການເປີດປະຕູ ແລະ ການມີສ່ວນຮ່ວມຈາກບັນດາຄູ່ຮ່ວມງານເຊັ່ນ: ອົງການສະຫະປະຊາຊາດກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນ, ບັນດາຜູ້ໃຫ້ທຶນ, ອົງການຈັດຕັ້ງທາງສັງຄົມ ແລະ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດອື່ນໆ. ທັງໝົດນີ້ແມ່ນເຮັດວຽກຮ່ວມກັນເພື່ອປູທາງໄປສູ່ ຄວາມສະເໝີພາບ ແລະ ຄວາມເປັນໜຶ່ງດຽວ.
ທະວັດໄຊ ຍັງເປັນຜູ້ສະໜັບສະໜູນຢ່າງຕັ້ງໜ້າຕໍ່ວຽກງານ ອົງການສະຫະປະຊາດກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນ. “ອົງການສະຫະປະຊາດກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນໄດ້ຊ່ວຍສ້າງພື້ນທີ່ໃຫ້ປະຊາຊົນໄດ້ເວົ້າຢ່າງເປີດເຜີຍກ່ຽວກັບ ວຽກງານທາງເພດ, ອັດຕະລັກທາງເພດ ແລະ ຄວາມປອດໄພ. ອົງການດັ່ງກ່າວ ສະໜັບສະໜູນການເຂົ້າ ເຖິງບໍລິການດ້ານສຸຂະພາບ ໂດຍປາສະຈາກການຈຳແນກ ແລະ ປົກປ້ອງສິດຂອງພວກເຮົາໃນການສະແດງຕົວຕົນ.”
ໃນຖານະເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຄຳໝັ້ນສັນຍາທີ່ຈະບໍ່ປ່ອຍປະໃຜໄວ້ເບື້ອງຫຼັງ, ອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ກອງທຶນສຳລັບ ປະຊາກອນ ໄດ້ເຮັດວຽກຢູ່ ສປປ ລາວ ແລະ ປະເທດອື່ນໆເພື່ອເຮັດໃຫ້ ກຸ່ມຄົນຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ມີສິດທິເທົ່າທຽມກັບຄົນອື່ນໆ. ນີ້ໝາຍເຖິງສຸຂະພາບທາງເພດ, ສຸຂະພາບຈະເລີນພັນ ແລະ ສິດທິ ທີ່ຄົບວົງຈອນ, ລວມທັງສິດຂອງ ທຸກຄົນ ທີ່ຈະມີຊີວິດ ທາງເພດທີ່ພໍໃຈ ແລະ ປອດໄພ.
ໃນຖານະຂອງການເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຄວາມຕັ້ງໃຈທີ່ຈະບໍ່ປ່ອຍປະໃຜໄວ້ຂ້າງຫຼັງ, UNFPA ເຮັດວຽກໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ປະເທດອື່ນໆ ເພື່ອສ້າງໂລກທີ່ກຸ່ມຄົນຫຼາກຫຼາຍທາງເພດໄດ້ຮັບສິດຕ່າງໆເທົ່າທຽມກັນ. ນີ້ໝາຍເຖິງ ການເຂົ້າເຖິງ ສຸຂະພາບທາງເພດ, ສຸຂະພາບຈະເລີນພັນ ແລະ ສິດທິ, ລວມທັງສິດທິຂອງທຸກຄົນທີ່ຈະມີຊີວິດທີ່ໜ້າພໍໃຈ ແລະ ປອດໄພ. ໃນນາມກຸ່ມຄົນທີ່ຖືກລະເລີຍ, ຜູ້ທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ທີ່ອາດຈະປະເຊີນໜ້າກັບສິ່ງທ້າທາຍໃນການເຂົ້າເຖິງ ການບໍລິການດ້ານສຸຂະພາບ ແລະ ການປົກປ້ອງທາງດ້ານກົດໝາຍ. ສິ່ງທີ່ໜ້າເປັນຫ່ວງຄື: ຄວາມສຳພັນຂອງເພດດຽວກັນໂດຍສະໝັກໃຈຍັງຖືເປັນສິ່ງຜິດກົດໝາຍໃນເກືອບ 70 ປະເທດ. ມີພຽງແຕ່ 1 ໃນ 3 ປະເທດເທົ່ານັ້ນທີ່ມີກົດໝາຍ ປົກປ້ອງຄົນຈາກການຖືກຈຳແນກໂດຍອີງໃສ່ຄວາມມັກທາງເພດ, ມີພຽງແຕ່ 1 ໃນ 10 ປະເທດເທົ່ານັ້ນທີ່ປົກປ້ອງຜູ້ຄົນ ໂດຍພິຈາລະນາຕາມອັດຕະລັກທາງເພດ ແລະ ມີພຽງບໍ່ເທົ່າໃດປະເທດເທົ່ານັ້ນທີ່ປົກປ້ອງຄົນໂດຍອີງໃສ່ລັກສະນະທາງເພດ.
ສຳລັບ ທະວັດໄຊ, ລາວ ມີຄວາມຕັ້ງໃຈທີ່ຈະກ້າວໄປສູ່ປາຍທາງ ທີ່ຄວາມສະເໜີພາບເປັນເລື່ອງປົກກະຕິ ແລະ ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງມີນັກຕໍ່ສູ້ທີ່ສົ່ງສຽງຄື ລາວ ອີກຕໍ່ໄປ. ລາວ ກ່າວວ່າ: “ຄວາມຫວັງຂອງຂ້ອຍ ແມ່ນການທີ່ພວກເຮົາບໍ່ພຽງແຕ່ຖືກຮັບຟັງເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຖືກເຂົ້າໃຈ, ຖືກເຄົາລົບ ແລະ ມີສ່ວນຮ່ວມ. ນັ້ນຄືຄວາມເທົ່າທຽມທີ່ແທ້ຈິງ.”
ທ່ານ ດຣ. ບັກທີຢໍ ຄາດີໂຣບ, ຜູ້ຕາງໜ້າ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ກອງທຶນສຳລັບປະຊາກອນ, ໄດ້ກ່າວຕື່ມວ່າ: “ເດືອນມິຖຸນາ: ເດືອນແຫ່ງຄວາມພາກພູມໃຈ ແມ່ນເປັນເວລາທີ່ດີ ເພື່ອສະຫຼອງຄວາມເຂັ້ມແຂງ, ຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ການປະກອບສ່ວນ ຂອງບຸກຄົນ ແລະ ກຸ່ມຄົນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດທົ່ວໂລກ. ພວກເຮົາຈະຢືນຄຽງຂ້າງກັບກຸ່ມຄົນທີ່ມີ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງເພດ ແລະ ຢືນຢັນຄຳໝາຍໝັ້ນ ຂອງພວກເຮົາ ເພື່ອຮັບປະກັນວ່າທຸກຄົນ, ບໍ່ວາຈະເປັນເພດໃດ ຫຼື ມີອັດຕະລັກທາງເພດແບບໃດກໍຕາມ, ສາມາດເຂົ້າເຖິງການບໍລິການສຸຂະພາບທາງເພດ ແລະ ສຸຂະພາບຈະເລີນພັນ ບົນພື້ນຖານສິດທິ, ໂດຍປາສະຈາກການຖືກຕຳໜິ, ການຈຳແນກ ແລະ ຄວາມຮຸນແຮງ. ພວກເຮົາຈະສືບຕໍ່ມຸ່ງໝັ້ນ ເພື່ອສ້າງໂລກທີ່ທຸກຄົນສາມາດຳລົງຊິວິດດ້ວຍສັກສີ, ຄວາມເທົ່າທຽມ ແລະ ມີເສລີພາບທີ່ຈະເລືອກວ່າຈະເປັນຄົນແບບໃດ.”
